Μειώνονται σημαντικά οι διαφωνίες μεταξύ ελληνικής και κυπριακής πλευράς αναφορικά με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, μετά και τη συνάντηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, στο πλαίσιο της οποίας οι δύο ηγέτες επαναβεβαίωσαν το ενδιαφέρον και την πολιτική δέσμευση Κύπρου και Ελλάδας για υλοποίηση του υψηλής στρατηγικής και οικονομικής σημασίας έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης ανάμεσα στις δύο χώρες.
Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί η χθεσινή απόφαση της ΡΑΕΚ, η οποία με μια μακροσκελή της ανακοίνωση άναψε το πράσινο φως για την καταβολή 25 εκατομμυρίων ευρώ ανά έτος, υιοθετώντας τις αλλαγές που ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο.
Μετά από αυτή την εξέλιξη, το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου της Κύπρου με την Κρήτη, εισέρχεται ουσιαστικά σε πορεία υλοποίησης, αφού η ΡΑΕΚ αποφάσισε την έναρξη ανάκτησης εξόδων από τον φορέα υλοποίησης από το 2025 μέχρι και το 2029, έναντι 25 εκατ. ευρώ τον χρόνο, τα οποία θα αποκόπτονται από τους καταναλωτές, αλλά θα επιστρέφονται σε αυτούς με κρατική επιδότηση, που θα διατίθεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρισμού. Επίσης αποφάσισε την παράταση, για 17 χρόνια, της παραχώρησης προνομιακού ποσοστού απόδοσης κεφαλαίου (8.3%) στον Φορέα Υλοποίησης (ΑΔΜΗΕ).
Την ίδια ώρα, η ΡΑΕΚ, υιοθετώντας τη θέση των εξωτερικών νομικών της συμβούλων, αναφέρει ότι τυχόν πρόνοια για επιβολή όρου στην παροχή κινήτρων ώστε οποιαδήποτε αύξηση στο κόστος του έργου πέρα από το €1,9 δισ. να την επωμιστεί ο Φορέας Υλοποίησης είναι γενική και αόριστη με τρόπο που δεν μπορεί να τεθεί στην παρούσα απόφαση της ΡΑΕΚ και ότι το εν λόγω ζήτημα θα τυγχάνει ξεχωριστής εξέτασης κατά περίπτωση και/ή σε περίπτωση που προκύψει σχετικό αίτημα του Φορέα Υλοποίησης για διαφοροποίηση του κόστους, όπως προβλέπεται στη Συμφωνία Διασυνοριακού Επιμερισμού Κόστους του έργου.
Χρηματοδότηση
Σε άλλη μία χθεσινή εξέλιξη, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), Κυριάκος Κακουρής, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο χρηματοδότησης του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας, τονίζοντας ότι το έργο θα αξιολογηθεί κυρίως από τεχνικής άποψης αν είναι επιλέξιμο για δανειοδότηση.
Η εξέταση της μελέτης κόστους-οφέλους του έργου, που υπέβαλε ο φορέας υλοποίησης του έργου ΑΔΜΗΕ, θα ολοκληρωθεί σύντομα, είπε ο Κυριάκος Κακουρής, επισημαίνοντας ότι από τα αποτελέσματα της μελέτης θα εξαρτηθεί και η τελική επενδυτική απόφαση της Δημοκρατίας για είσοδο στο κεφάλαιο του οχήματος ειδικού σκοπού με €100 εκατ. Η απάντηση της τράπεζας θα δοθεί πολύ νωρίτερα από το τέλος του χρόνου.
Γεωπολιτικό ρίσκο
Πάντως, η ελληνική κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να στείλει συμβολικά αλλά και ουσιαστικά μηνύματα σε σχέση με το γεωπολιτικό ρίσκο που συνοδεύει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, αποφάσισε να υποβάλει προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων το θέμα του επιμερισμού του ενδεχόμενου κόστους μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, σε ποσοστό 50%-50% έναντι της αρχικής αναλογίας 63%-37%. Την ίδια ώρα, η ελληνική κυβέρνηση κρίνει ότι είναι τέτοια η γεωπολιτική διάσταση του έργου ώστε απαιτείται θεσμοθέτηση από το Κοινοβούλιο.
Πηγές από την ελληνική κυβέρνηση, τις οποίες επικαλούνται ελλαδικά ΜΜΕ, αναφέρουν ότι για να μπορέσει η ΡΑΑΕΥ (Ελληνική Ρυθμιστική Αρχή), στο κακό πάντα σενάριο, να αποφασίσει μια επιπλέον επιβάρυνση για τον Έλληνα καταναλωτή, πέραν αυτής που προβλέπει η διασυνοριακή κατανομή του κόστους Cross Border Cost Allocation, γνωστή ως CBCA, θα πρέπει να την επιδοτεί το κράτος. Είναι μια προληπτική διάταξη, στην περίπτωση που τα πράγματα λάβουν αρνητική τροπή. Στον ελληνικό προϋπολογισμό μπορεί να χωρέσει αυτός ο επιμερισμός του 50%-50%, σύμφωνα με πηγές από την Ελλάδα, αλλά «στον κυπριακό όχι».
Στην πραγματικότητα, με την επιλογή να ψηφιστεί το 50%-50% από τη Βουλή των Ελλήνων, με τους όποιους συμβολισμούς έχει αυτό, η ελληνική πλευρά θέλει να στείλει μια απάντηση σε όσους υποστήριζαν ότι η Ελλάδα φοβάται τον γεωπολιτικό κίνδυνο, καθώς η χώρα πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, αναλαμβάνοντας και μερίδιο του ρίσκου. Σύμφωνα με το energypress.gr, η Ελλάδα θέλει επίσης να στείλει το μήνυμα, ενόψει και των νέων ερευνών βυθού για πόντιση καλωδίου, ότι διαθέτει πολύ ισχυρή θέση σε θέματα Διεθνούς Δικαίου. Γνώστες της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας (1982) εξηγούν ότι η πόντιση καλωδίου άπτεται των δικαιωμάτων ελευθερίας της θάλασσας και δεν εντάσσεται στις εκτός των χωρικών υδάτων διεκδικήσεις (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ). Αν όλα κυλήσουν ομαλά, το επόμενο διάστημα θα ακολουθήσουν νέες έρευνες βυθού για την πόντιση του καλωδίου.
Η ανάγνωση των κομμάτων
Στην πολύ μεγάλη σημασία του έργου σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο επικεντρώθηκε, μιλώντας στο ραδιόφωνο του «Π» και την εκπομπή «Δεύτερη Ματιά», ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και πρώην υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης. «Έμειναν κάποιες τελευταίες αποφάσεις που έπρεπε να ληφθούν για να προχωρήσει ανεμπόδιστα το έργο, η οικονομική σημασία του οποίου είναι πολύ θετική», είπε ο Χάρης Γεωργιάδης, προσθέτοντας ότι το έργο έχει και εξαιρετικά μεγάλη γεωπολιτική σημασία, αλλά και μεγάλη σημασία από άποψη εθνικής ασφάλειας. Επεσήμανε ότι το έργο πρέπει να προχωρήσει, σημειώνοντας ότι τις τελευταίες μέρες έχουν γίνει κάποια βήματα, «τα οποία χαιρετίζουμε».
Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Οικονομικών και βουλευτή του ΔΗΣΥ, «προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε την κυβέρνηση να πάρει το ζήτημα πάνω της και να λάβει τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να προχωρήσει το έργο και να πάψει η Κύπρος να είναι το τελευταίο ενεργειακά απομονωμένο κράτος στην ΕΕ».
Διαφορετική είναι η ανάγνωση του ΑΚΕΛ, που εκφράζει τη θέση ότι, με βάση δημοσιεύματα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «φέρεται να δεσμεύθηκε πολιτικά για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης πριν ολοκληρωθούν οι αξιολογήσεις των μελετών βιωσιμότητας». Καλεί παράλληλα την κυβέρνηση να ενημερώσει διεξοδικά τις πολιτικές δυνάμεις, «τώρα και όχι κατόπιν εορτής», για τη γεωπολιτική διάσταση αλλά και τον επιμερισμό του κόστους του έργου. Την ίδια ώρα, το ΑΚΕΛ θέτει σειρά ερωτημάτων σε σχέση με τη διασφάλιση του τελικού κόστους της ηλεκτρικής διασύνδεσης, τον οδικό χάρτη για το έργο και την εποπτεία του έργου.
Η ηλεκτρική διασύνδεση μπορεί να ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού της Κύπρου και υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις να μειώσει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, σημειώνει το ΑΚΕΛ, εκφράζοντας ωστόσο τη θέση ότι «για να γίνει αυτό χρειάζεται ένας ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός που θα συμπεριλαμβάνει την ηλεκτρική διασύνδεση και δεν θα εξαρτάται από αυτήν.
